استراحت، سوخت مغز: چگونه استراحت‌های کوتاه، یادگیری را تقویت می‌کند؟

تا حالا شده ساعت‌ها سر کتاب باشی اما هیچی یاد نگیری؟ یا فکر کنی وقت استراحت‌های کوتاه نداری رو حتی نداری ولی آخرش همش تو گوشی‌ت می‌گردی؟ بر خلاف چیزی که فکر می‌کنی، استراحت کردن – اگه درست انجام بشه – می‌تونه تمرکز و کارایی رو بیشتر کنه، نه کمتر. تو این مطلب می‌خوایم بدونیم کی باید استراحت کنیم، چه جوری استراحت کنیم و چطور استراحت رو تو روزمون جا بدیم، بسته به این‌که چقدر وقت داریم، از استراحت چی می‌خوایم و چه حسی داریم.

چرا استراحت‌های کوتاه مهمن؟

وقتی داری سخت کار می‌کنی یا درس می‌خونی، مغزت باید جلوی حواس‌پرتی رو بگیره تا بتونه روی کارش تمرکز کنه. بخش جلویی مغز بیشتر مسئول این کاره. این بخش کمک می‌کنه تمرکز کنیم، منطقی فکر کنیم و جلوی خودمون رو بگیریم. اینجوری تمرکز کردن با گذشت زمان سخت‌تر می‌شه چون مغز انرژی زیادی مصرف می‌کنه. یه جایی باید باتری مغز رو شارژ کنی تا دوباره بتونی خوب کار کنی.

برای همین، با اینکه شاید عجیب به نظر برسه، استراحت کردن می‌تونه باعث بشه کارایی‌ت بیشتر بشه، نه کمتر. استراحت خوب می‌تونه استرس رو کم کنه و باعث بشه وقتی برمی‌گردی سر کارت، بتونی دوباره تمرکز کنی. استراحت کردن موقع درس خوندن حتی یادگیری رو هم بهتر می‌کنه! اگه دیدی داری خیلی عصبانی می‌شی یا با اینکه داری تلاش می‌کنی، پیشرفت نمی‌کنی، شاید وقتشه مغزت رو استراحت بدی.

چه استراحت‌هایی خوب نیستن؟

متاسفانه بعضی استراحت‌ها نه تنها سرحالت نمی‌آرن، بلکه خسته‌تر هم می‌کنن. مثلاً چرخیدن تو گوشی یا اینترنت می‌تونه مغز رو خسته کنه چون باید مدام تصمیم بگیری که کدوم لینک رو بزنی یا کدوم عکس رو نگاه کنی. اینجوری آدم احساس بی‌کنترلی می‌کنه و ناراحت می‌شه. اگه شک داری، دفعه بعد که داری از گوشی استفاده می‌کنی به خودت نگاه کن. چه حسی داری؟ این کار خوشحالت می‌کنه؟ احساس می‌کنی داری خودت تصمیم می‌گیری یا این اتفاق داره برات می‌افته؟

مثلاً اینا چند تا از استراحت‌های معمولی هستن که اغلب خوب نیستن:

• چرخیدن تو شبکه‌های اجتماعی
• خوندن و جواب دادن به ایمیل
• گشتن تو اینترنت

اگه داری با گوشی یا کامپیوتر کار می‌کنی، یادت باشه نور صفحه می‌تونه به چشمات فشار بیاره. پس باید یه وقتایی از صفحه دور باشی. مخصوصاً اگه کلاسای آنلاین داری و مجبوری زیاد با صفحه کار کنی، باید استراحت‌هایی کنی که از صفحه دور باشی تا چشم و مغزت استراحت کنن.

چه استراحت‌هایی خوبه؟

بعد از خوندن قسمت بالا شاید بگی خب چه جوری استراحت کنیم؟

معمولاً استراحت خوب کمک می‌کنه فکرت از کار دور بشه و سرحالت بیاره. می‌تونی از خودت بپرسی از استراحت چی می‌خوام؟

استراحت خوب معمولاً نیاز به انگیزه داره. یعنی باید کاری رو انجام بدی که دوست داری. ببین از این کار چی به دست می‌آری. آرومت می‌کنه؟ چون داری چیز جدید یاد می‌گیری یا خودت رو به چالش می‌کشی، هیجان‌زده‌ت می‌کنه؟ این کار بهت کمک می‌کنه احساس کنترل داشته باشی؟

اینجا چند تا نمونه از استراحت‌های خوب هست که می‌تونه سرحالت بیاره:

استراحت چقدر باید طول بکشه؟

شاید بپرسی استراحت چقدر باید طول بکشه تا تاثیر داشته باشه. استراحت‌های کوتاه و منظم می‌تونه انگیزه‌ت رو بالا ببره. می‌تونی هر چند وقت یه بار به خودت جایزه بدی و استراحت طولانی‌تر کنی. خیلیا از تکنیک پومودورو استفاده می‌کنن. ۲۵ دقیقه کار می‌کنن و بعد ۵ دقیقه استراحت می‌کنن. بعد از چهار تا دوره ۲۵ دقیقه‌ای، یه استراحت طولانی‌تر ۲۰ یا ۳۰ دقیقه‌ای می‌گیرن. می‌تونی با این روش شروع کنی و بعدش تغییرش بدی. حتی استراحت یک‌دقیقه‌ای هم اگه خوب باشه می‌تونه کارایی‌ت رو زیاد کنه. یادت باشه دفعه بعد که گفتی وقت نداری.

خب اگه واقعاً وقت استراحت نداشتم چی؟

اگه واقعاً نمی‌تونی وقت استراحت پیدا کنی، سعی کن کارتو عوض کنی. بعضی تحقیقا نشون دادن که عوض کردن کار می‌تونه مثل استراحت باشه. اگه از خوندن زیست خسته شدی، برو سراغ ادبیات یا حل تست هوش یا یه کار دیگه مثل مرتب کردن اتاقت یا ظرف شستن. ولی این روش موقتیه تا بتونی تو برنامه‌ت وقت برای استراحت پیدا کنی.

چطور بفهمم کدوم استراحت برام بهتره؟

هر آدمی فرق داره، پس چیزی که برای دوستت خوبه شاید برای تو خوب نباشه. بهترین کار اینه که خودت رو امتحان کنی و یاد بگیری که چه استراحتی بهت حس خوب می‌ده. می‌تونی از خودت بپرسی از استراحت چی می‌خوام و چه حسی می‌خوام داشته باشم؟

اگه می‌خوای انگیزه پیدا کنی، می‌تونی استراحتی انتخاب کنی که توش حرکت کنی. اگه می‌خوای کارایی‌ت بیشتر بشه، می‌تونی استراحتی انتخاب کنی که مغزت رو با کار دیگه مشغول کنه، مثلاً هدف جدید بگذاری یا چیز جدید یاد بگیری. برای استراحت خلاقانه، محیط رو عوض کن و بیرون برو.

میتونی یه لیست از فعالیت‌های استراحت درست کنی. اینجوری وقتی خواستی استراحت کنی، می‌دونی چی کار کنی. می‌تونی با دوستت قرار بگذاری با هم استراحت کنید. می‌تونید با هم راهکارهای استراحت رو به اشتراک بگذارید و به هم کمک کنید. آخرش خودت تصمیم می‌گیری.

تکنولوژی چطور کمک می‌کنه؟

نیاز داری که یادت بیاد استراحت کنی؟ تکنولوژی می‌تونه کمکت کنه:

• تایمر: از تایمر گوشیت یا یه اپلیکیشن مخصوص استفاده کن تا یادت بیاد استراحت کنی. اگه بعد از استراحت نمی‌تونی سر کار برگردی، می‌تونی زمان استراحتتو هم تنظیم کنی.
• استراحت چشم: اپلیکیشن‌های زیادی هستن که یادآوری می‌کنن از صفحه دور باشی. اگه نمی‌تونی کامل از صفحه جدا شی، می‌تونی با تنظیم نور آبی صفحه، چشماتو کمتر خسته کنی.

کلام پایانی

در نتیجه، استراحت کردن نه تنها یک لطف به خودمومه  بلکه یک ابزار قدرتمند برای افزایش بهره‌وری و بهبود کیفیت زندگیه. با انتخاب استراحت‌های مناسب و برنامه‌ریزی شده، می‌تونیم انرژی مون رو بازیابی، خلاقیت‌مون رو تقویت کنیم و به اهدافمون نزدیک‌تر بشیم. یادمون باشه که هر فردی به نوع خاصی از استراحت نیاز داره، پس بهتره با آزمایش روش‌های مختلف، استراحت ایده‌آل خودمون رو پیدا کنیم.

 از همین امروز، استراحت کردن رو در برنامه روزانه خود تون بگنجونید. یک لیست از فعالیت‌های مورد علاقه‌تون برای استراحت تهیه کنید و سعی کنید هر روز چند دقیقه‌ای رو به اونها اختصاص بدید. با گذشت زمان متوجه میشید که این تغییر کوچک، چه تأثیر بزرگی روی زندگی‌تون خواهد گذاشت. همچنین، با دوستان و همکلاسی هاتون در مورد اهمیت استراحت صحبت کنید و اونها رو به این کار تشویق کنید. به یاد داشته باشید، یک جامعه سالم، جامعه‌ای هست که در اون افراد به اندازه کافی به خودشون اهمیت میدن.

منبع: UNC