تاریخچه المپیاد زیست شناسی

المپیاد زیست شناسی نسبت به المپیاد ریاضی در ایران قدمت کمتری دارد و هر ساله ( از سال ۱۳۷۷) طی مراحلی بین دانش آموزان متوسطه دوم برگزار می‌شود تا دانش‌آموزان توانا برای شرکت در المپیاد جهانی انتخاب شوند و اولین بار در تابستان سال ۱۳۷۸ دانش‌اموزان ابرانی به دهمین المپیاد جهانی زیست شناسی در سوئد راه یافتند و با افتخار توانستند دومدال نقره و یک مدال برنز کسب کنند. و تا به امسال (۲۰۲۱) تیم ایران موفق به کسب ۱۱ مدال طلا، ۵۱ نقره و ۲۸ مدال برنز شده است.

المپیاد زیست شناسی ایران

هر کشور طبق مراحل انتخاباتی خود حداکثر ۴ دانش‌آموز را برای شرکت در المپیاد جهانی اعزام می‌کند. ایران نیز برای گلچین این ۴ دانش‌آموز مسابقاتی را طی ۴ مرحله توسط مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش‌پژوهان جوان برای دانش‌آموزان پایه دهم و یازدهم برگزار می‌کند.

مرحله اول: در فصل زمستان از دانش‌آموزان علاقه‌مند، آزمونی با ۴۰ سوال تستی  و ۵ سوال پاسخ کوتاه از کتب زیست شناسی دوره متوسطه دوم گرفته می‌شود البته دانش‌آموزان باید علاوه بر تسلط به مباحث مدارس اطلاعات بالایی در زمینه زیست شناسی عمومی داشته باشند که اساتید دوره های المپیاد زیست شناسی آکادمی تیزلاین پیشنهاد می کنند تا کتاب هایی نظیر کمپل، سولومون و لایف را نیز مطالعه کنند. دانش آموزان باید  سطح زبان تخصصی خوبی نیز داشته باشند تا بتوانند به ۱۰ سوالی که به زبان انگلیسی است به درستی پاسخ دهند اما نگران نباشید تیزلاین بزودی برای شما علاقه مندان نمونه سوالات المپیاد زیست شناسی سال های گذشته را مهیا و در سایت منتشر خواهد کرد تا به خوبی با سوالات و سطح آزمون ها در هر مرحله آشنا شوید.

 بزودی لینک دانلود این نمونه سوالات المپیادی در همین بخش قرار می‌گیرد.

مرحله دوم: این مرحله هم مثل سایر المپیادها مهمترین قسمت المپیاد زیست شناسی است که تنها ۴۰ نفر می‌توانند از آن عبور کنند و اواخر فروردین و اوایل اردیبهشت برگزار می‌شود و سوالات این مرحله با توجه به سوالات دو سال اخیر به این صورت است که ۳۰ سوال صحیح و غلط و ۱۰ سوال محاسباتی پاسخ کوتاه در اختیار پذیرفته شدگان مرحله اول المپیاد قرار می‌گیرد. برای گذشتن از این مرحله با موفقیت باید تسلط کامل را بر کتاب کمپل و کتاب‌هایی مانند گایتون لنینجر داشته باشید.

پیشنهاد می‌کنیم اگر دانش‌آموز پایه های متوسطه اول هستید و علاقه مند به زیست شناسی حتما در کلاس های المپیاد زیست شناسی تیزلاین شرکت کرده تا علاوه بر افزایش سطح دانش‌تان در این حوزه خود را برای المپیاد جهانی زیست شناسی از پایه آماده کنید.

برنامه آکادمی تیزلاین برای المپیاد ها چیست؟
براساس تجربه شخصی موفق و ناموفق موسسین و اساتید آکادمی تیزلاین و نیز مطالعات انجام شده در حوزه المپیاد برنامه بسیار منظم و دقیقی برای المپیاد ارایه شده است.
در آکادمی تیزلاین برنامه های حضور در المپیاد های آسیایی از پنجم و ششم و برای المپیادهای ایرانی از هفتم شروع می شود علت این مسئله این هست که دانش آموزان به موقع و با خیال راحت در دوره ها شرکت کنند و بدور از استرس آزمون بتوانند علایق خود را شناسایی کنند و نیز با یک برنامه مناسب در زمان آزمون (پایه دهم) موفقیت را کسب کنند و اگر احیانا نتیجه لازم کسب نشد فرصت کافی برای آماده شدن جهت کنکور را داشته باشند.

کلاس المپیاد زیست شناسی سطح یک و دو تیزلاین با تدریس دکتر قربانی

کلاس های آنلاین تیزلاین

مرحله سوم: برای پذیرفتگان مرحله قبل در تابستان طی دوره آموزش ۸ هفته ای، مباحث تئوری و عملی آموزش داده می شود که در این دوره دانش‌آموزان باید آزمون های میان دوره و پایان دوره دهند و با توجه به نتایج این آزمون ها رنگ مدال دانش‌آموزان مشخص می‌شود. همانطور که در مقاله المپیاد علمی اشاره کردیم در اکثر موارد هر ۴۰ نفر مدال دریافت خواهند کرد به این صورت که ۸ نفر مدال طلا و مابقی دانش‌اموزان مدال نقره و برنز دریافت می‌کنند و البته هر مدال امتیازات مختص به خود را خواهد داشت.

حتما بخوانید: المپیاد علمی دانش‌آموزی چیست؟

مرحله چهارم: در نهایت دانش آموزانی که مدال طلا دریافت کرده اند با توجه به اینکه از کنکور معاف هستند می‌توانند خود را طی یک سال طبق آموزش های باشگاه دانش پژوهان جوان، برای آزمون المپیاد جهانی آماده کنند و با توجه به نتایج امتحانات انتخابی تیم  ۴ نفر وارد تیم ملی می‌شوند.

مزایای المپیاد زیست شناسی

  • معافیت از کنکور برای دارندگان مدال طلا
  • سهمیه ۲۰ درصدی کنکور برای دارندگان مدال نقره و برنز
  • معافیت از سربازی با این شرایط: گذراندن دوره آموزشی ۴۵ روزه در پادگان، مشارکت در پروژه علمی با دانشگاه های زیر نظر ارتش و سپاه
  • کمک هزینه تحصیلی
  • تقویت قدرت استدلال و حل مسئله
  • دانش بیشتر و استدلال تجربی در رشته‌های علوم پزشکی
  • آینده شغلی عالی با رزومه قوی
  • سهمیه استعداد درخشان در آزمون های جامع مانند آزمون تخصص پرشکی و یا دکترا

مباحث المپیاد زیست شناسی

* ساختار
* آب و بافر ها
* آمینو اسید ها و پروتئین ها
* کار با پروتئین ها ( الکتروفورز، کروماتوگرافی، و…)
* نوکلئیک اسید ها
* لیپید ها
* قند ها و آنزیم شناسی
* متابولیسم
* مبانی بیو انرژیتیک
* کاتابولیسم قند ها و چربی ها
* کو آنزیم ها و ویتامین ها

* غشاء
* نورون
* پتانسیل استراحت
* پتانسیل عمل و …
* عضله
* قلب و گردش خون
* کلیه و دفع مواد زائد
* الویت دوم شامل سایر مباحث فیزیولوژی نظیر غدد درون ریز، تنفس، گوارش و تولید مثل

* آناتومی گیاهي
* ساقه، برگ، ریشه و …
* فیزیولوژی گیاهی
* فوتوسنتز
* جذب و انتقال آب و مواد معدنی
* رشد و نمو گیاهی ( هورمون های گیاهی، گل دهی و …)
* مورفولوژی گیاهی

* غشاء
* اسکلت سلولی
* ارسال و بسته بندی پروتئین ها
* نقل و انتقالات وزیکولی
* چرخه ی سلولی و تقسیم سلول
* ارتباطات بین سلولی

* ساختمان DNA و فشرده سازی آن
* همانند سازی DNA
* رونویسی و تولید و پردازش RNA
* ترجمه و تولید پروتئین ها
* مهندسی ژنتیک و تکنولوژی ژنتیک DNA نو ترکیب

*‌ الگو های تبارث
* مندلیسم
* جهش و انواع آن

* غریزی ( اتولوژی)
* اکتسابی ( یادگیری)

* اکولوژی عمومی
* اکوسیستم ها، بیوم ها، زیست گاه، کنام و …
* اکولوژی جمعیت
* تراکنش، تراکم و الگو های رشد و زوال جمعیت ها
* اکولوژی جمعیت
*‌ انواع روابط بین گونه ای

منابع کمک آموزشی المپیاد زیست شناسی

کتاب مولف انتشارات
زیست شناسی کمپبل
زیست شناسی سولومون
فیزیولوژی پزشکی گایتون
فیزیولوژی برن و لوی
مبانی فیزیولوژی جانوری مویز (Christopher D. Moyes) و شولت (Patricia M. Schulte)
اصول بیوشیمی (ویرایش 6) لنینجر
بیوشیمی (ویرایش 7) استرایر
زیست شناسی گیاهی رست (Thomas L. Rost) و باربور (Michael G. Barbour)
زیست شناسی گیاهی الهه علوی انتشارات فاطمی
الفبای گیاه شناسی محمدصادق پورجعفری انتشارات دانش پژوهان جوان
زیست شناسی گیاهی فیروزه چلبیان انتشارات آبیژ
زیست شناسی گیاهی ریون  Ray F. Evert , Susan E. Eichhorn انتشارات خانه زیست شناسی
فیزیولوژی گیاهی تایز (Lincoln Taiz) و زایگر (Eduardo Zeiger)
زیست شناسی گیاهی ریون  Ray F. Evert , Susan E. Eichhorn انتشارات خانه زیست شناسی
سیستماتیک گیاهی  سیمپسون (Michael G. Simpson) انتشارات خانه زیست شناسی
مبانی زیست شناسی سلولی  بروس آلبرتس
زیست شناسی سلولی و مولکولی محمدحسین امیری انتشارات فاطمی
ژنتیک کلاسیک  رضا شاه نظر نژاد خالصی انتشارات فاطمی
ژنتیک از دیدگاه حل مساله ساسان امینی انتشارات اندیشه سرا
مفاهیم و مسائل ژنتیک  ویلیام ر. ولنیتز انتشارات فاطمی
مقدمه ای بر آنالیز ژنتیک گریفیتز (Anthony J.F. Griffiths)
ژنتیک مولکولی واتسون (James D. Watson) انتشارات خانه زیست شناسی
الفبای اکولوژی جمعیت کوشا پایداری انتشارات دانش پژوهان جوان
بوم شناسی  محمد کرام الدینی انتشارات فاطمی
مقدمه ای بر اکولوژی رفتار  کربز (John R. Krebs) و دیویس (Nicholas B. Davies)، ترجمه عبدالحسین وهاب زاده انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد
رفتارشناسی محمد کرام الدینی  انتشارات فاطمی
جانور شناسی  هیکمن (Cleveland P. Hickman)

کلام آخر

به یاد داشته باشید که طی کردن مراحل المپاد زیست شناسی اصلا آسان نیست اما اگر علاقه مند واقعی باشید این سختی ها برای شما شیرین خواهد بود و البته که نتایج بسیار با ارزشی نیز خواهد داشت. بنابراین اگر عاشق زیست شناسی هستید و یا اینکه نمی دانید آیان این رشته را دوست دارید و یا نه حتما در دوره سطح یک المپیاد زیست شناسی تیزلاین شرکت کنید تا علاوه بر کسب دانش، تجربه بودن در محیط و جو المپیادی را داشته باشید.