چطور فرزندانی خلاق پرورش دهیم؟

بسیاری از روشهای آسان وجود دارد که می توانیم در کودکان خردسال خلاقیت را پرورش دهیم.  به طور مثال دادن سرمشق خلاقیت از طریق ساختن یا ایجاد پروژه های خودتان، یا ایجاد زمینه ای برای فرزندان جهت کسب انواع تجربیات غنی در طبیعت، موسیقی، هنرهای نمایشی، موزه ها و کتاب ها، موقعیت هایی عالی برای شروع هستند. ایجاد یک محیط، تهیه امکانات و فراهم کردن زمان و مکان برای خلاقیت نیز مهم است. داشتن یک زندگی خلاقانه چیزی فراتر از تشویق برای انجام کارهای هنری گاه به گاه یا آزمایش علمی است. این یک سبک زندگی است که از طریق تمرین شکل می گیرد و در نهایت عادت هایی ایجاد می شود. ما چندین کتاب در زمینه خلاقیت – چه در کودکان و چه در بزرگسالان – داریم. در ادامه، به چند مورد از آنها می پردازیم اما قبل از آن بیایید نگاهی کوتاه به تحقیقی در ارتباط با خلاقیت داشته باشیم.

در آمریکا یک مسابقه معتبری به نام National Science Bowl (NBS) برای دانش‌آموزان دبیرستانی نخبه برگزار می‌شود و در تحقیقی به بررسی دو هزار دانش‌آموز نخبه‌ای که توانسته اند  از سال ۱۹۴۲ تا ۱۹۴۴ به مرحله فینال این رقابت‌ها راه پیدا کنند، پرداختند. و نتیجه این تحقیق اعجاب برانگیز بود: فقط ۱% آنان به عضویت NAS یا همان آکادمی ملی علوم آمریکا در آمده بودند و تنها هشت نفرشان، برنده جایزه نوبل شده اند. در واقع این نشان دهنده این است که در میان چنین افرادی، تعداد بسیار اندکی مثل لیسا راندال (Lisa Randall) استاد دانشگاه هاروارد، می‌تواند در فیزیک تحول‌آفرینی کند و متاسفانه تعداد زیادی، نتیجه‌ای مطابق با پتانسیل‌شان دریافت نمی‌کنند. اما چرا؟

کودکان نخبه، به ندرت تبدیل به بزرگسالانی می‌شوند که در دنیا تغییر و تحول ایجاد می کنند. ممکن است فکر کنیم که دلیل این مساله، کمبود مهارت‌های اجتماعی و احساسی در این افراد است که باعث می‌شود عملکرد اجتماعی خوبی نداشته باشند، ولی وقتی به شواهد موجود نگاهی کنیم، می‌بینیم که این توضیح کافی نیست. اکثر این افراد، به همان اندازه که از نظر علمی، از هوش بالایی برخوردار هستند، اکثر انها در هوش هیجانی هم حرفی برای گفتن دارند. عاملی که آنها را عقب نگه میدارد، این است که هرگز یاد نگرفتند “خودشان” باشند. انها دیوانه‌وار برای به دست آوردن تایید والدین و تحسین معلمین‌شان تلاش کرده اند و همین موضوع باعث شده است که در هر مقطعی عالی باشند و نظر همه را به خود جلب کنند و به دلیل تلاش بی‌وقفه‌ می‌توانند نتیجه عالی رقم بزنند، ولی قادر به خلق یک چیز نو نیستند.

 حال شما به عنوان والدین چگونه می‌توانید فرزندان خلاق پرورش دهید؟

فرصت هایی را برای وقت تنهایی ایجاد کنید.

کودکان خلاق به فرصتهایی برای گذراندن وقت در تنهایی نیاز دارند. امروزه معمولا کودکان برای هر فعالیتی که احتمالاً در آن شرکت می کنند برنامه ریزی دارند و گرچه این سطح از مشارکت، آنها را با زمینه های مختلف علایق نهان آشنا می کند. بدون داشتن وقت کافی برای مغزشان جهت پردازش افکار و ایده ها، فرصت دست به کار شدن ناخودآگاه که یکی از مراحل اساسی خلاقیت است را از دست می دهند. والدین باید به یاد داشته باشند که در برنامه فرزندان خود کمی زمان آزاد بگذارند تا بتوانند وقت فکر کردن، کاوش، تغییر دادن را داشته باشند و اجازه دهند که ایده ها را پرورش دهند.

از سوال پرسیدن زیاد فرزندانتان استقبال کنید

خلاقیت با یک سوال تحقیقاتی چالش برانگیز، یک چشم انداز حیرت انگیز برای یک کار هنری جدید، یک چالش مبرم تجاری ، یک مخمصه در زندگی شخصی شما آغاز می شود. تسلط بر این مرحله بدان معناست که شما همیشه به دنبال مسائل خوب و الهام جدید هستید. شما می دانید که کجا می روید و در عین حال پذیرای سوالاتی هستید که به طور غیرمنتظره ای بوجود می آیند.

بگذارید فرزندتان در نقش معلم فرو روند.

 بگذارید فرزندتان راهنما، مدیر و معلم باشند در حالی که شما سعی می کنید دانش آموز باشید. نقش شما مهیا کردن محیط، تماشا و یادگیری است. سعی کنید همه چیزهایی را که در ذهن شما وجود دارد فراموش کنید و کنار بگذارید، روی کودک خود تمرکز کنید و تماشا کنید. هرگز بازی را فراموش نکنید.

برای اردوهای خلاقانه برنامه ریزی کنید.

اردوهای خلاقانه، ماجراجویی های دوطرفه ای هستند که والدین و کودک برنامه ریزی می کنند. یک اردوی خلاقانه نیازی به بزرگ بودن ندارد، اما باید شاد باشد. هدف این است که دوباره خزانه روحی خود را پر کنیم. وقتی به دنبال ایده هایی برای اردوهای خلاقانه هستید، به چیزای مفرح، بیهوده و سرگرم کننده فکر کنید. بسته به سن فرزندان شما، آنها ممکن است فعالانه در انتخاب مقصد نقش داشته باشند.

به ارزشها بیش از قوانین و به شخصیت بیش از رفتار تمرکز کنید.

ما می خواهیم بر ارزش ها بیش از قوانین تمرکز کنیم. وقتی بچه ها از این قوانین پیروی می کنند، اساساً سعی می کنند بزرگسالان را راضی کنند، این برای آموزش‌‌‌ِ فکر کردن برای خودشان، خوب نیست. اگر آنها از این قانون پیروی نکنند، آنها را سرکش می‌نامیم و شما می خواهید که آنها خلاق شوند زیرا آنها علاقه دارند از منظری جدید به یک مسئله نگاه کنند، نه به این دلیل که در مقابل اقتدار سرکشی کنند. همچنین می توانید با تمجید از شخصیت آنها، نه فقط از رفتارشان، به بچه ها کمک کنید تا در مورد خود خلاق باشند. به جای اینکه بگویید ، “همیشه تابع جمع نباشید” ، در واقع می توانید چیزی شبیه این بگویید، “شما یک خود رای هستید ، کسی هستید که متفاوت فکر می کنید.” آنها به احتمال زیاد این را به عنوان بخشی از هویت خود درونی می کنند و آنها می خواهند دوباره خلاق باشند.

خلاقیت یک روند خطی نیست.

پرورش خلاقیت یکی از جالب ترین چالش ها برای هر معلمی است. این شامل درک پویایی واقعی کار خلاق است. خلاقیت یک فرآیند خطی نیست که در آن شما باید قبل از شروع کار تمام مهارت های لازم را یاد بگیرید. درست است که کار خلاقانه در هر زمینه ای مستلزم تسلط روزافزون بر مهارت ها و مفاهیم است. اما این درست نیست که قبل از شروع کار خلاقانه باید به آنها تسلط پیدا کرد. تمرکز بر مهارت های به صورت جداگانه می تواند علاقه به هر رشته ای را از بین ببرد. بسیاری از مردم در تمام طول عمرشان از ریاضی به خاطر تکالیف روزمره بی پایان که هیچ کاری برای نشان دادن زیبایی های این اعداد انجام نداند، منزجرند. بسیاری از مردم سالها از روی بی میلی مباحثی را برای امتحانات موسیقی تمرین کرده اند تا پس از کسب نمره، ساز را به کلی کنار بگذارند. محرک واقعی خلاقیت، میل و رغبت ذاتی برای کشف و علاقه به خود کار است. هنگامی که دانش آموزان انگیزه یادگیری می گیرند، طبیعتاً مهارت های لازم برای انجام کار را به دست می آورند. تسلط آنان بر مهارت ها با گسترش جاه طلبی های خلاقانه آنها افزایش می یابد. شما می توانید شواهد این روند را در آموزش عالی در هر رشته، از فوتبال گرفته تا شیمی پیدا کنید.

و به عنوان کلام آخر، والدین عزیز به یاد داشته باشید که شما نمی توانید فرزندانتان را برای خلاق بودن و همچنین خودش بودن برنامه ریزی کنید. اگر می‌خواهید فرزندانتان ایده‌های خاص و نو برای جهان به ارمغان بیاورد، باید به آنها اجازه دهید که رویاهای خود را دنبال کند، نه رویاهای شما را …